Η πόλη του Ηρακλείου έχει μια μακρά και πλούσια παράδοση στην ελληνική ιστορία των Γραμμάτων και των Τεχνών. «Κοσμήματα» ξεχωριστά αυτής της παράδοσης είναι η Ζωγραφική των Εικόνων της Κρητικής Σχολής, η υψηλή ποίηση του «Ερωτόκριτου» και του Κρητικού Θεάτρου, και τα βαθύτατης μυστικής πνοής έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
Ωστόσο, η παράδοση της πόλης του Ηρακλείου στα Γράμματα και τις Τέχνες δεν είναι μια παράδοση νεκρή, ούτε, πολύ περισσότερο, ξένη ή «εχθρική» στους άμεσους κληρονόμους της. Σε όλη τη διάρκεια αυτού του αιώνα, που είναι και ο αιώνας της πραγματικής ελευθερίας, τα Γράμματα και οι Τέχνες άρχισαν με ολοένα και ταχύτερο ρυθμό, να διανύουν ξανά μιαν ανοδική πορεία – μια πορεία, της οποίας κυριότεροι «σταθμοί» είναι δυνατόν να θεωρηθούν, μεταξύ άλλων, η οργάνωση και λειτουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου, η σύσταση της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών και (μέσω αυτής) η θέσπιση των Κρητολογικών Συνεδρίων, η ίδρυση και η (βάσει υψηλών διδακτικών προδιαγραφών) λειτουργία των Πανεπιστημιακών Σχολών των Φυσικών, Μαθηματικών και Ιατρικών Επιστημών και, τέλος η συγκρότηση και λειτουργία του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η αναβάθμιση και η πολύπλευρη ανάπτυξη, ιδίως κατά την τελευταία δεκαπενταετία, της «Βικελαίας Βιβλιοθήκης» («Β.Β.»). Αυτή την αναβάθμιση και αυτή την ανάπτυξη, με ειδικές αναφορές τόσο στην ιστορία της όσο και στα «πεπραγμένα» της, επιδιώκει να σκιαγραφήσει το κείμενο που ακολουθεί. Όχι γιατί οι περιπτώσεις των άλλων «σταθμών» στην πρόσφατη πολιτιστική ιστορία της πόλεως του Ηρακλείου δεν παρουσιάζουν το δικό τους, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά γιατί η ΄΄Β.Β.΄΄ είναι ένα πολιτιστικό μόρφωμα που προ πολλού έχει ξεφύγει από την «περπατημένη οδό», σχεδιάζοντας ή/και αναλαμβάνοντας πολλές άλλες, τυπικές για μια παραδοσιακή ελληνική βιβλιοθήκη, πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως λ.χ. στην περιοχή των εκδόσεων, στη διοργάνωση μεγάλων επιστημονικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και στη συστηματική συγκέντρωση και έρευνα του σχετικού με την προαγωγή της ιστορικής αυτοσυνειδησίας αρχικού υλικού.
Η εν λόγω ιδιαιτερότητα της «Β.Β.» έχει προκαλέσει την προσοχή και, οπωσδήποτε, την περιέργεια ενός ευρύτερου κοινού. Αυτό το κείμενο πιστεύουμε ότι την περιέργεια, τουλάχιστον, αυτού του κοινού θα την ικανοποιήσει. Ισως, όμως, να το παρακινήσει και για μια γνωριμία βαθύτερη με το βιβλίο και τον κόσμο του. Άλλωστε, με τι είδους βεβαιότητα μπορεί να μιλήσει κανείς για την τύχη του γραπτού λόγου όταν στη μνήμη του έχει χαραχθεί η περί γραφής διδασκαλία του πλατωνικού «Φαίδρου», ή, αλλιώς, η εικόνα της κλεισμένης σε κάποια μποτίλια και ριγμένης στο απέραντο πέλαγος επιστολής;
Δωρεά από τη Βικελαία Βιβλιοθήκη