Ο τόμος 1821. Η Κρήτη στην Ελληνική Επανάσταση της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών αποτελεί την έντυπη εκδοχή της ομώνυμης υβριδικής περιοδικής έκθεσης που σχεδίασε και πραγματοποίησε το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
Όπως ο τίτλος δηλώνει, η έκδοση αυτή πραγματεύεται το θέμα της συμμετοχής της Κρήτης στον αγώνα που ξεκίνησε στις αρχές του 1821 και οδήγησε στην ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1830. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι η συμμετοχή αυτή εξετάζεται σε συνάρτηση όχι μόνο με τις εξελίξεις που συντελούνται στον επαναστατημένο ελλαδικό χώρο αλλά και με το ευρύτερο κλίμα αμφισβήτησης και ανατροπής το οποίο διατρέχει ολόκληρο τον 19ο αιώνα και τροφοδοτεί τις επαναστατικές διεργασίες σε ένα μεγάλο τμήμα του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένου και του νησιού μας. Η Κρήτη, άλλωστε, δεν συμπεριλήφθηκε στα όρια του νέου κράτους, η εμπλοκή της όμως στην επαναστατική δεκαετία 1821-1830 προκάλεσε ανατροπές και διαμόρφωσε συνθήκες -πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές- οι οποίες οδήγησαν, μέσα από δραματικές συχνά μεταβολές, στην αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα.
Για την Περιφέρεια Κρήτης η παρούσα έκδοση συνιστά, λοιπόν, μια περιεκτική και ευανάγνωστη αφήγηση του Κρητικού ’21, βασισμένη στην συστηματική έρευνα των βιβλιογραφικών και αρχειακών πηγών, πλούσια εικονογραφημένη από τις Συλλογές του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης. Ένα έργο που αναδεικνύει μια σημαντική πτυχή της τοπικής ιστορίας, εντάσσοντας την παράλληλα στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας. Και από την άποψη αυτή, η έκδοση μπορεί να είναι χρήσιμη στην εκπαίδευση, όταν βρεθεί στα χέρια των δασκάλων, καθηγητών και μαθητών των σχολείων της Κρήτης. (Από τον χαιρετισμό του περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη)